ในความว่าง

ศ.นพ.อนุชา อภิสารธนรักษ์ ถาม：

นั่งสมาธิกำหนดจิตที่ฐาน
ปัจจุบัน ดิ่งลงเร็วมาก พบความว่าง
และสิ่งที่เหลืออยู่ในความว่าง
ผมควรพิจารณา
สิ่งที่เหลืออยู่ในความว่าง หรือไม่ครับ?

-----------------------

พระอาจารย์สุรพจน์ สัท์ธาธิโก ตอบ

พิจารณาเห็นความว่าง ว่างจากอะไร
และรู้ชัดในสิ่งที่เหลืออยู่ อะไรที่เหลืออยู่
จะเข้าสู่ความว่าง
ตามความเป็นจริง ตามลำดับ
เมื่อเห็นความไม่เที่ยง
ย่อมว่างจากอาสวกิเลส
คือ อวิชชา กาม ภพ
รู้ชัดในสภาวธัมม์ที่แสดงตัวอยู่
ในความรู้สึกที่เหลืออยู่ว่า สิ่งนี้มีอยู่
ย่อมว่างจากกิเลส
แต่ไม่ว่างจากความรู้สึก
เพราะมันมีอยู่
ญาณจะบอกออกมาไม่ต้องคิด
จะกระจ่างภายในจิต
ถ้าญาณไม่บอกออกมา
ก็พิจารณาเห็นในสภาวะปรมัตถ์
พอถอยออกมา พิจารณาในสมมุติ
เพื่อกระจ่างโดยรอบ
และนำมาทำไว้ในใจโดยแยบคาย
เป็นโยนิโสมนสิการ
สิ่งที่มีอยู่ คือ
สภาพธัมม์อันไม่เที่ยง แปรปรวน
ญาณปัญญาเห็นความไม่เที่ยง
ในสภาวธัมม์นั้น
ในญาณนั้นจึงว่างจากอาสวะคือ อวิชชา
และรู้ชัดในสิ่งที่เหลืออยู่
คือสภาพธัมม์อันไม่เที่ยงว่ามีอยู่
เรียก อาสวขยญาณ
เมื่อปัญญาเห็นความไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ อนัตตา
น้อมไปในญาณสิ้นอาสวกิเลส